Αχαριστία

Σκέψεις - προτάσεις του Δρ. Ηλία Λιαμή για την αχαριστία.

17 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2016: Σκέψεις στο Ευαγγέλιο της ημέρας.

Του Ηλία Λιαμή, δρ Θεολογίας,

Αρχισυντάκτη της ιστοσελίδας

Αγαπητέ μου φίλε, Αγαπητή μου φίλη

Σε κατάστημα στη γειτονιά μου, που βρέθηκα πρόσφατα, μπροστά στην ταμειακή μηχανή, είδα κολλημένη σε χαρτί τη φράση:

«Η αχαριστία θα έπρεπε να διώκεται ως ποινικό αδίκημα»

Μου έκανε μεγάλη εντύπωση και αναρωτήθηκα, τι συμπεριφορά πρέπει να έχει δεχτεί αυτός ο άνθρωπος, ώστε να αισθανθεί την ανάγκη να διακηρύξει με τον τρόπο αυτό το παράπονό του. Αλλά και πόσοι ακόμη δεν έχουν νιώσει κάποιες στιγμές μια ανάλογη πικρή εμπειρία!

Είναι πολλά εκείνα, που μπορεί να δεχτεί ένας άνθρωπος και να τον λυπήσουν βαθειά:
Θυμό, ειρωνεία, προσβολή, αναίτια επίθεση κάθε είδους… Δεν υπάρχει όμως τίποτε πικρότερο από την αχαριστία. Ίσως να είναι αυτή, που αποτελεί το αποκορύφωμα του παραλογισμού της ανθρώπινης συμπεριφοράς. Όταν η αχαριστία πληγώσει, το τραύμα της είναι πολύ πικρό και δύσκολα ξεχνιέται.

Τα αναφέρω όλα αυτά, διότι θα ήθελα να σου προτείνω να αναδείξεις αυτό ακριβώς το ανθρώπινο πάθος, την αχαριστία, ως κεντρικό νόημα στην σημερινή περικοπή της γιατρειάς των δέκα λεπρών.

Αναμφίβολα, το θαύμα αυτό αποτελεί μία ακόμη ένδειξη της παντοδυναμίας του Κυρίου. Είναι όμως αυτό το ιδιαίτερο, αυτό το «κάτι», που «ντύνει» τη φωνή του Κυρίου, όταν λέει:

«Οἱ δὲ ἐννέα ποῦ;»

Είναι στιγμή, που ακόμη και ο ανενδεής Θεός αφήνει να διαφανεί μια αδιόρατη πίκρα για ένα «ευχαριστώ» που δεν λέχθηκε ποτέ. Και επιπλέον, ηχεί και σαν θλιβερό προανάκρουσμα, -αυτή η αχαριστία δια της απουσίας-, μιας άλλης, επερχόμενης αχαριστίας, -αχαριστίας δια της επίθεσης και της σταυρικής θανάτωσης-, που κάνει τον μελωδό να ταυτιστεί με το παράπονο του Θεανθρώπου στον Γολγοθά και να δώσει φθόγγους στη σιωπή Του:

«Λαός μου, τι εποιήσά σοι, και τι μοι ανταπέδωκας;» (Ακολουθία των Παθών, αντίφωνο ιβ΄)

Θα σου πρότεινα επίσης, ξεκινώντας από την επισήμανση της βιβλικής αχαριστίας, να θέσεις και το θέμα της δικής μας, καθημερινής αχαριστίας, που είναι διάχυτη στις μέρες μας. Ίσως να φαίνεται οξύμωρο, να μιλάει κανείς για ευγνωμοσύνη σε τόσο δύσκολες εποχές, οπωσδήποτε όμως τις κάνει δυσκολότερες η ευαισθησία μας στο να εντοπίζουμε τι μας λείπει σε συνδυασμό με την αδυναμία μας να εκτιμούμε και να απολαμβάνουμε εκείνα που έχουμε και τα θεωρούμε αυτονόητα.

Μπροστά μας έχουμε παιδιά, που μια ολόκληρη κοινωνία, είτε μέσω του σχολείου, είτε μέσω της κοινωνικής συμπεριφοράς των μεγαλύτερων, τα διδάσκει διαρκώς την επιδίωξη του ψηλότερου και του περισσότερου. Η ευγνωμοσύνη δεν περιλαμβάνεται στη διδακτέα ύλη. Ίσως γι’ αυτό και να ανέλαβε να την διδάξει η στέρηση.

Ας μην ξεχνάμε λοιπόν, πως, εκτός από την πίκρα εκείνου που δέχεται την αχαριστία, υπάρχει και η μιζέρια του αχάριστου, που παρουσιάζεται ανίκανος να εκτιμήσει τις δωρεές και πολύ περισσότερο, να τις μοιραστεί. Και ίσως αυτός να είναι, που χρειάζεται περισσότερη συμπόνια. Άλλωστε, κοινή είναι η θέση όλης της Πατερικής, αλλά και της Νηπτικής παράδοσης της Εκκλησίας μας, πως η ευγνωμοσύνη δεν αποτελεί ανταπόκριση σε αίτημα ή ανάγκη του Θεού, αλλά άνοιγμα του εαυτού μας σε νέες δωρεές. Δεν είναι όμως αυτό το τελευταίο σκαλοπάτι. Η ευγνωμοσύνη δεν αποτελεί μόνο ανταπόδοση σε κάτι που αποκτήσαμε. Οι «εργάτες» της νοεράς προσευχής, διδάσκουν, πως έρχεται η στιγμή, που η ψυχή δεν ζητάει τίποτε από τον Θεό, αλλά πλημμυρίζει ευγνωμοσύνη για αυτή τη σχέση μ’ Εκείνον, σχέση, που καθιστά τον άνθρωπο πλήρη και μεταμορφωμένο.

Αυτός λοιπόν φαίνεται να είναι ο δρόμος της άμυνας από την πληγή της αχαριστίας και αυτός πρέπει να υποδειχθεί στους νεαρούς ακροατές μας. Όπως λέει και ένας σύγχρονος γέροντας:

«Μην περιμένεις ευχαριστώ από τους ανθρώπους. Ό,τι κάνεις, να το κάνεις για την δόξα του Κυρίου!» (Απόσπασμα από το βιβλίο του Πρεσβυτέρου Θεμιστοκλέους Στ. Χριστοδούλου, «Σύγχρονες Πατερικές Μορφές», Πνευματικές νουθεσίες από το νησί της Αποκαλύψεως Γέροντος Παύλου Νικηταρά).

Δυστυχώς ή ευτυχώς, δεν τελειώνει η συζήτηση για την ευγνωμοσύνη και την αχαριστία. Ίσως, ο βασικός στόχος να πρέπει να είναι η εξοικείωση των παιδιών μας με τη λέξη «ευχαριστώ». Όπου σταθούν και με όποιον συναναστρέφονται. Και συγχρόνως η σχεδόν αυτόματη προσφυγή τους στην παρηγοριά του Χριστού, όταν η αιχμή της αχαριστίας τα πληγώσει, με την υπόδειξη να εκμεταλλευτούν το συναίσθημα αυτό, για να κατανοήσουν λίγο περισσότερο το μέγεθος της δικής μας αχαριστίας προς Εκείνον.

Τελειώνοντας, μου έρχεται στο νου μια υπόδειξη της μητέρας μου, φερμένη από την παράδοση της Μικρασίας:

«Κι ένα ποτήρι νερό να σου δώσει κάποιος, ό,τι κι αν δεις από τον άνθρωπο αυτόν, θα του είσαι πάντα ευγνώμων».

Ας έρθουμε τώρα και στην σημερινή περικοπή, από το 17ο κεφάλαιο του Ευαγγελιστή Λουκά…